کد مطلب:69236 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:821
1. حضرت زهرا(س) حضرت فاطمه زهرا(س) یگانه یادگار رسول اكرم(ص) است، كه همچون دیگر اهل بیت(علیهم السلام) بارها به یادآوری واقعه غدیر پرداخت. نگاهی به سخنان آن بزرگوار جایگاه وی در عرصه اخبار غدیر را آشكار می سازد: گروهی از انصار، برای توجیه خطای خویش، به ایشان گفتند: اگر مطالب شما را قبل از بیعت با دیگران می شنیدیم با غیر علی بیعت نمی كردیم. حضرت فرمود: آیا پدرم در روز غدیر برای كسی جای عذر باقی گذاشت؟[2] و نیز در جواب محمود بن لبید كه پرسیده بود: آیا از سخنان پیامبر دلیلی بر امامت علی دارید؟ فرمود: شگفتا، آیا روز غدیر را فراموش كردید؟! محمود بن لبید گفت: آن روز چنان بود ولی از آنچه به شخص شما اشاره شده، بگویید. حضرت فرمود: خدا را شاهد می گیرم، شنیدم [پیامبر] فرمود: علی بهترین كسی است كه در میان شما جانشین خود قرار می دهم. علی(ع) امام و جانشین بعد از من است و دو فرزندم حسن و حسین و نه تن از فرزندان حسین امامان نیك اند. اگر از آنان اطاعت كنید، شما را هدایت خواهند كرد و اگر با آنان مخالفت ورزید، تا قیامت اختلاف در میان شما حاكم خواهد بود.[3] . روایتی با سند بسیار دقیق و مشهور بیان می دارد كه دختر بزرگوار پیامبر حدیث غدیر را چنین بیان فرمود: قال رسول الله(ص): «من كنت ولیه فعلی ولیه و من كنت امامه فعلی امامه.»[4] . رسول خدا(ص) فرمود: هر كه من سرپرست اویم علی سرپرست اوست و هر كه من امام او هستم علی امام اوست. احتجاجی از فاطمه زهرا به وسیله چند تن از زنان به این صورت روایت شده است: قالت: انسیتم قول رسول الله(ص) یوم غدیر خم، من كنت مولاه فعلی مولاه و قوله: انت منی بمنزلة هارون من موسی علیهما السلام.[5] . آیا سخن رسول خدا(ص) در روز غدیر خم را فراموش كرده اید، كه فرمود: هر كه من مولای او هستم علی مولای اوست و آیا سخنش را فراموش كرده اید كه فرمود: تو نسبت به من مانند هارون نسبت به موسی هستی. حضرت فاطمه زهرا(س) عمر خویش را در راه اثبات ولایت امیرمؤمنان به انصار و مهاجرین صرف نمود و سرانجام نیز در همین راه به شهادت رسید و سیده شهیدان ولایت نام گرفت. 2. ام سلمه حضور زنان پیامبر، از جمله ام سلمه[6] در مراسم غدیر، در كتب مختلف مورد تاكید قرار گرفته است.[7] صاحب روضة الصفا می گوید: «چون حضرت رسول خدا(ص) در غدیر خم حدیث «من كنت مولاه فعلی مولاه » در شان امیرمؤمنان فرمود پس از منبر فرود آمد و در خیمه خاص خود نشست و فرمود كه امیرمؤمنان در خیمه دیگر بنشیند بعد از آن طبقات خلائق را فرمود تا به خیمه علی(رض) رفتند و زبان به تهنیت علی(ع) گشادند. چون مردم از این امر فارغ شدند امهات مؤمنین به فرموده آن حضرت نزد علی رفتند و او را تهنیت دادند».[8] . ام سلمه یكی از دو زن پیامبر(ص) است كه حدیث غدیر را روایت كرده است. او ماجرای غدیر را چنین باز می گوید: اخذ رسول الله(ص) بید علی بغدیر خم فرفعها حتی راینا بیاض ابطیه فقال «من كنت مولاه فعلی مولاه » ثم قال «ایها الناس انی مخلف فیكم الثقلین كتاب الله و عترتی و لن یفترقا حتی یردا علی الحوض ».[9] . در غدیر خم رسول خدا(ص) دست علی(ع) را بالا برد، تا آنجا كه سفیدی زیر بغلش را دیدیم، آنگاه فرمود: هر كه من مولای او هستم پس علی مولای اوست. بعد فرمود: ای مردم، من دو چیز گرانبها در میان شما بر جای می گذارم كتاب خدا و عترتم. این دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا وقتی در حوض به من برگردند. ام سلمه از معدود كسانی است كه بعد از وفات نبی اكرم(ص) در خط ولایت امیرمؤمنان باقی ماند. او به فرزنش چنین وصیت كرد. «یا بنی الزمه فلا و الله ما رایت بعد نبیك صلی الله علیه و آله اماما غیره »; پسركم، همراهش [علی] باش. به خدا قسم، بعد از پیامبرت امامی غیر او ندیدم.[10] ام سلمه روایات دیگری نیز، در باره امیرمؤمنان، از پیامبر اكرم(ص) نقل كرده است.[11] . 3. اسماء بنت عمیس او به دلیل تقرب به اهل بیت روایات فراوانی نقل كرده است; تنها حدود شصت روایت از پیامبر اكرم(ص) دارد كه بسیاری از آنها در منزلت امیرمؤمنان است.[12] اسماء از سابقین در اسلام است و از جمله افرادی است كه قبل از آنكه مردم در خانه ارقم ایمان بیاورند به همراه همسرش جعفر به خدمت پیامبر آمد و اسلام اختیار نمود و به همراه جعفر به حبشه مهاجرت كرد. بعد از شهادت جعفر طیار به عقد ابوبكر در آمد و از وی صاحب (محمد) شد در آن زمان كه همسر خلیفه دوم بود توطئه قتل وصی پیامبر(ص) را با هوشیاری و ایثار تمام خنثی نمود. وی همواره از محبان و ملازمان فاطمه زهرا(س) بود او بعد از شهادت حضرت فاطمه(س) از جمله زنان علی(ع) شد. فرزندش محمد را چنان تربیت كرد كه از مریدان و مخلصان امیرمؤمنان شد. زمانی كه در حجة الوداع شركت جست همسر ابوبكر بود. و محمد بن ابی بكر نیز در مسیر حجة الوداع متولد شد. ابن عقده در كتاب ولایت حدیث غدیر را از او روایت كرده است.[13] اسماء همچنین از راویان حدیث ردالشمس[14] به شمار می رود. 4. ام هانی بنت ابی طالب (سلام الله علیهما) او فاخته نام دارد[15] و خواهر امیرمؤمنان(ع) است. ام هانی از راویان[16] و اصحاب[17] پیامبر اكرم بود پیامبر ضمن حدیثی او را «یكی از بهترین مردم » خواند.[18] این بانوی گرانقدر احادیثی چون ثقلین[19] و غدیر را از پیامبر اكرم(ص) روایت كرده است. او در باره واقعه غدیر می گوید: رسول خدا(ص) از حج بازگشت، تا در غدیر خم فرود آمد، سپس برخاست و در گرمای سوزان چنین گفت: [ای مردم هر كه من مولای او هستم، پس علی مولای اوست. خدایا، هر كه او را دوست دارد، دوست بدار و هر كه با او دشمنی كند، دشمن بدار; هر كه او را زبون سازد، زبون گردان و هر كه او را یاری كند، یاری كن].[20] . 5. عایشه دختر ابی بكر او در شمار زنان پیامبر اكرم[21] و حاضران در حجة الوداع جای داشت. در كتب مختلف اهل سنت روایت غدیر از وی نقل شده است. ابن عقده در «حدیث ولایت » روایت او را نیز ذكر می كند.[22] . بررسی موضعگیریهای وی و تطبیق آن با عملكرد ام سلمه همسر دیگر پیامبر گرامی كه در تاریخ از خود بر جای نهاده و تحقیق در انگیزه ها، تعیین جهت گیریها و موقعیت های آن دو می تواند برای بانوانی كه امروز در مقابل امواج سهمگین و بنیانكن سیاست بازی تبلیغات رنگارنگ و هدفدار و شعارهای برخاسته از مطامع نفسانی و دنیوی دنیاداران قرار دارند نمونه هایی تجربه شده و تاریخی و الگویی عملی و آكنده از راهكارهای مذهبی و سیاسی باشد. 6. فاطمه دختر حمزة بن عبدالمطلب او از صحابه مشهور پیامبر(ص) است و ابن عقده و منصور رازی حدیث غدیر را از وی نقل كرده اند.[23] . 7. همسر زید بن ارقم از جمله كسانی كه حدیث غدیر را روایت كرده اند زید بن ارقم و نیز همسر وی می باشد علامه طباطبایی ضمن نام بردن از گروه كثیری كه روایت (من كنت مولاه فعلی مولاه) را نقل كرده اند به ایشان نیز اشاره می كند.[24] .
در سال دهم هجری، با اعلام پیامبر(ص)، مؤمنان بسیاری از شهرهای مختلف به سوی مدینه روان شده، در حومه شهر مسكن گزیدند و به انتظار موسم حج نشستند; حجی كه بعدها به حجة الوداع، حجة الاسلام، حجة البلاغ، حجة الكمال، حجة التمام شهرت یافت. پیامبر اكرم(ص) روز شنبه، پنج یا شش روز قبل از آغاز ذی حجة، از مدینه حركت كرد. در این سفر همه زنان و اهل بیت پیامبر با وی همراه بودند.[1] گروهی از این بانوان حدیث غدیر را نقل كرده اند; كه نام و روایتشان چنین است:
منصور بن حسین آبی معروف به ابوسعد صاحب كتاب نثرالدرر متوفی قرن پنجم كتابی به نام حدیث الغدیر نوشته و بنا به گفته مناقب ابن شهرآشوب این كتاب راویان حدیث غدیر را بر حسب حروف الفبا برشمرده است. «غدیر در آینه كتاب، ص 79».